GALEGO 1º da ESO (aulagalegasn@gmail.com)

Unidade 0: A ría da nosa existencia. Metáfora UNIDADE 1: Lingua e Sociedade:   -  A nosa lingua ten nai e avoa: -  A lingua que nos fai orixinais - O dereito a ser diferente Comunicación: libro da aula páx. 8  Gramática : As palabras no libro páx. 16-17 Das palabras ás frases: clases de palabras Ortografía : Normas de acentuación páx. 15 Vocabulario : Os dicionarios páx. 14 Literatura:  Literatura e funcións da literatura páx. 20-21 UNIDADE 2: Lingua e sociedade : A árbore filolóxica de 1º da ESO   Comunicación : Comunicación oral e escrita no libro páx. 28 Gramática : AS FRASES estudar polo BLOG O Substantivo. Xénero e número no blog e/ou no libro páx. 100-101 Vocabulario : O alfabeto galego e a orde alfabética páx. 34 Ortografía: Acentuación Ditongos, tritongos e hiatos páx. 35  Tradición oral: (No blog e na libreta)  Defuntos, A danza do abellón . Morte Branca e Morte Moura

OS SUBSTANTIVOS  O XÉNERO:  O NÚMERO

  A DANZA DO ABELLÓN A danza do abellón vén a ser un ritual para despedir a veciñanza a un defunto /a. Hai autores e testemuñas orais que documentan este baile en círculo arredor do cadaleito acompañado cun zunido imitando ao son dun abellón no velatorio dos mortos. Parece que era unha tradición que axudaba a que a alma do cadáver abandone o lugar definitivamente cara o Máis Alá.   A MORTE BRANCA E A  MORTE MOURA Hai que ser cego para non ver que en Galicia a morte ten características de auténtico deus. É unha divindade temida, pero tremendamente xusta, que fai a todos por igual porque non ten dúas vara de medir. Ás veces a Morte duplícase en dúas irmás, unha branca e outra moura. A Morte avisa sempre da súa chegada, esa é a Morte Branca, que se presenta para dar o tempo que os homes precisan para axustar contas e despedírense. Logo virá a Morte Moura, esta xa vestida de negro, para levarse deste mundo aos avisados. Nunha ocasión a Morte Branca, e como excepción, disque tivo comp

  Se ben pode estudailas polo libro nas páxinas 36-37, podes coñecelas tamén no seguinte enlace: AS FRASES E OS SEUS TIPOS 1º MODELO 2º MODELO: 

Non todo vai ser Hallowen, nós celebramos DEFUNTOS   Que actividades realizan as familias nos días de Todos os Santos?  Que tradicións propias do Día de Defuntos fan ou facían nas nosas casas os nosos avos e avoas? Cal era o motivo destes costumes que se fan ou facían?  Conservámolos vivos a día de hoxe?  Pregunta aos teus maiores na túa casa!

  Despois de analizar os resultados das enquisas da árbore filolóxica da clase intentamos dar resposta as preguntas que nos faciamos. Cal é a razón de que o galego dende a época das nosas avoas/os a hoxe tivese un descenso considerable no número de falantes?                                          Que podemos facer para frear esa situación herdada e inxusta? Situacións que influíron no uso do galego desde o tempo dos nosos bisavós e bisavoas: 1900: O galego, LINGUA MILENARIA cumpre 1000 anos de uso. 1920- O GALEGUISMO: Reclamaba o galego como lingua oficial o que permitiría a súa introdución na administración e nas escolas. 1936- 1976- O FRANQUISMO: Declara oficial exclusivamente o castelán. Nos 40 anos da Ditadura na escola, medios de comunicación e na administración só se pode usar o castelán. A represión, a acción dos medios de comunicación en castelán e a desruralización de Galicia contribuíron á perda de falantes de galego de forma drástica. 1980-2019: COA VOL

  Podes consultar no seguinte enlace como distinguir as distintas  CLASES DE PALABRAS . No libro aparecen na páxina 16. Actividades: 1- Localiza no texto de máis abaixo as seguintes clases de palabras. (no caso de dúbida podes consultar no dicionario da RAG ) Substantivo, adxectivos, determinantes, pronomes, verbos, adverbios, preposicións e conxuncións.  Analizando as palabras podemos observar que hai diferenzas entre elas polo seu significado ( nomean entidades, accións, calidades...) pola súa forma (son variables ou invariables) e pola súa función no enunciado. Esas diferenzas son a base para establecer distintas clases de palabras. Iremos afondando ao longo do curso en cada unha delas. Agora o máis importante é identificalas nun texto como este.   

 

  O problema do idioma en Galiza é un problema de cultura. Estamos fartos desa cultura esterilizada que nos fan mamar por biberón. Nós queremos mamar a cultura na propia teta. Pedimos garantías legais para o desenvolvemento natural do noso espírito, porque queremos volver a presentarnos dignamente no mundo, levando nas mans o ouro da nosa cultura (sabedoría manifestada) para ofrendarllo ao acervo espiritual da Humanidade . Castelao, Sempre en Galiza                   1- Explica a metáfora que utiliza Castelao referida ao alimento e a cultura. Cres que é un alimento a cultura? Por que? 2- Que está reclamando Castelao neste texto cando di: "Pedimos garantías legais para o desenvolvemento natural do noso espírito..."? A AMIZADE VERDADEIRA CO NOSO A necesidade de buscar amigos non remata, nin moito menos, na amizade inmediata esa que establece lazos persoais de lealdade e confianza entre persoas máis ou menos próximas. A amizade tamén ten que saberse proxectar cara ao noso ento

  COMO SERMOS UNIVERSAIS E VERDADEIRAS/ OS ANTE OS DEMAIS?               A nosa lingua é o camiño de ouro da nosa redención e do noso  progreso: sen a lingua morreremos como pobo, e nada  significaremos   endexamais na cultura universal.  Se o galego quere ser máis que  habitante dun territorio, se arela* ser un factor de universalidade e de  cosmopolitismo**, soamente co emprego da lingua propia, obra da  natureza, poderá selo.  Arrenegando da lingua terá que avergoñarse   sempre de si mesmo.  Eses que viven de costas ás  orixes dificilmente  poderán redimirse*** da servidume do mimetismo**** .  Que cousa máis orixinal que a lingua dun pobo,  xerada por accións e  reaccións seculares entre o home e a Natureza, para facelo diverso   no universo?.   Creando valores na lingua propia, axiña seremos universais. *arelar: querer **cosmopolita: ser unha persoa cidadá do mundo *** redimirse: liberarse, deixar de facer algo  ****mimetismo; afán por imitar aos demais TEXTO 2 do libro de Antó

  A NOSA LINGUA TEN NAI E TEN AVOA Unha lingua precisa dunha terra para botar raíces e medrar. Podemos imaxinar o nacemento dunha lingua como unha semente dunha gran árbore, pero tamén imaxinar que a nosa lingua é como un ser humano que nace do seo doutra lingua e mesmo pode ter unha avoíña. A lingua galega é filla da lingua latina que trouxeron a esta terra os romanos . E o Latín vén sendo fillo dunha lingua da prehistoria, tan antiga que cando estaba viva, é dicir, cando se falaba non había aínda escritura. Esa lingua chamábase Lingua Indoeuropea, a avoa do galego. A DIVERSIDADE LINGÜÍSTICA FAINOS HUMANOS   Galicia somos nós: a xente e maila fala. Se buscas a Galicia, en ti tes que atopala! MANUEL  MARÍA. Os soños na gaiola     Algúns homes -galegos tamén- andan a falaren dun idioma universal, único para toda a nosa especie. Son os mesmos que buscan a perfección baixando pola escada zoolóxica, deica sentiren envexa das formigas e das abellas. Son os mesmos que perderon o anceio de

  Comezamos o curso 2024-25 tras dunha mirada a nosa ría, recoñecemos o lugar onde vivimos. O lema deste curso será:  A ría da nosa existencia .  Este punto de encontro entre o mar e a terra que nos define, que nos outorga carácter e identidade. O ser humano precisa dunha terra e polo tanto da paisaxe para crear unha cultura. A nosa cultura e a nosa lingua está intimamente unida á paisaxe onde vivimos. Logo o mar, a ría son esenciais para podernos interrogar sobre nós mesmos, para coñecermos mellor.   Bótalle un ollo a estes dous vídeos: 1-   Procura recoller varias expresións propias para recoñecelas cando as escoites a próxima vez: - Estás coma unha quenlla, rapas... - Arestoras na prasa só quedan os ferros... - Se andas a aghuadisar - Apañou hox uns chinchos - Pra congros son moi longos e pra sargos son moi largos - Queres mirar? - Home, Que milagre! Vai morer o demo!  - Tes cara de andar esfolado. - Non che dá a virada pra vir máis por aquí? - Nós eramos un pan partido polo medio

 Os contidos a recuperar en xuño por cada avaliación están detallados  nos seguintes enlaces: CONTIDOS DA 3ª AVALIACIÓN CONTIDOS DA 2ª AVALIACIÓN CONTIDOS DA 1ª AVALIACIÓN. Os contidos a avaliar desta primeira serán os catro enunciados que seguen: - Acentuación e acentos diacríticos no libro páx.15, 35 e  55 - Tipos de palabras. Derivación e composición. páx. 16 e 17 - Literatura culta e popular no libro páx. 40 - As frases seguindo o blog. simples e complexas   SOBRE O PLAN LECTOR: Para aprobar a materia deben terse realizado as probas de comprensión lectora das tres lecturas obrigadas do curso: - Memorias dun neno labrego, de Xosé Neira Vilas - O lobishome de Candeán de Paula Carballeira - Os vellos non deben namorarse de A.D.R. Castelao

  A terceira lectura do curso é un texto dramático de A. D. R. Castelao, Os vellos non deben namorarse. Ímola realizar na aula e logo, cando rematemos a lectura,  faremos a proba de comprensión como corresponde e por escrito polo que debemos poñer moita atención a este proceso que será distinto ao que seguimos coas anteriores lecturas. Podes, iso si, ir realizando os teus resumos lance a lance segundo vaiamos lendo.    Castealo o autor preparando as máscaras dos personaxes da súa obra estreada en Bos Aires, Arxentina.

A proba escrita será finalmente o venres 31 de maio. Reducirase aos seguintes contidos que esixen un traballo de estudo e un tempo de exercicios de práctica considerable previo a dita proba, non os deixes de facer para asegurar un bo resultado:  UNIDADE  8 Ortografia: Do X e do dígrafo LL páx.160 Literatura: Os subxéneros narrativos: Diferenza entre conto, novela, mito e lenda. páx. 162-163. UNIDADE 9 Gramática: Os pronomes no libro páx. 182-183-184 Repaso dos pronomes átonos que xa entraran na anterior avaliación ( ver o final da entrada dos Contidos da Segunda  UNIDADE 10 e 11 Gramática: O verbo páx. 204-205 e páx. 222-223, 224, 225 pero sobre todo no blog. Verbos irregulares . Haberá que conxugar (varios tempos) dos verbos que aparecen nas páx.265 a 272: caber, dar, dicir, estar, facer, haber, ir, poñer, pór, poder, querer, saber, ser, ter e TRAER, VER/ VIR ollo que non aparecen nestas páxinas. UNIDADES ESPECIAIS SÓ PRESENTES NO BLOG DA MATERIA Este temas que aparecen no blog son p

  Visualiza e le os 10  paneis da exposición no seguinte enlace e vai tomando notas na túa libreta para poder realizar unha biografía: vida e obra de Luísa Villalta: EXPOSICIÓN PDF A seguir repara en sete palabras para achegarmos a Luísa Villata: SETESTRELO RITO DE RESISTENCIA. Selección de palabras e versos de Luísa Villalta para ler e pensar. “Nacín enfronte de min mesma cando a Pescadería era un leito de sereas”   “E falo tamén dos xardíns que organizan estratexias para que a nena que aínda teño de chegar a ser desconfíe dos lugares abertos que non teñen saída...”   “faga o que faga algo me lembra sempre que son unha muller”   Mírame, mírate, mírame en ti e escólleme para soñarte.   “destes nosos corpos, o único que somos”   “a inmensidade do espazo que temos para voar”   ...O feminismo ten un campo de análise e actuación renovado na medida en que parte da súa mensaxe está a ser reutilizada como un novo meio de aclimatar unha nova feminidade, isto é

 Visualizamos estes dous capítulos sobre a figura mitolóxica da Moura:  QUE É UNHA MOURA? AS XEOGRAFÍAS DO MITO Resumimos na libreta o seu contido coas nosas palabras. 

  Lembras como se conxugaban os verbos regulares en galego? Os seus 3 modos, os 10 tempos, que tiñan tres conxugacións e tres persoas en singular e outras 3 en plural?  Dos  verbos regulares só hai que memorizar ben os nomes dos tempos de cada modo, dado que sempre teñen a mesma raíz, e  as características modais-temporais, esas que aparecen en vermello nos seguintes cadros.   QUE HAI QUE SABER DOS VERBOS IRREGULARES:   1º-Os verbos irregulares presentan raíces ou lexemas diferentes, namentres que os verbos regulares teñen sempre a mesma raíz: vou, ía, fun (verbo ir que é irregular)   cant-o, cant-aba, cant-ou (verbo cant-ar, regular)     2º Os verbos irregulares son poucos, pero moi usados, uns 18. CABER , DAR, DICIR, ESTAR, FACER, HABER, IR, PODER, POÑER,PóR,PRACER, QUERER,SABER,SER,TER,TRAER,VER, VIR    3º Teñen un tempo máis que os regulares porque o seu Infinitivo conxugado é diferente do Futuro de subxuntivo: Un truco para conxugar ben os verbos irre

  A FESTA DO MAIO EN GALICIA Unha festa tradicional con gran arraigo na nosa comarca é a Festa do Maio. Trátase dun festexo tradicional que ademais se mantivo ao longo dos tempos e chegou a nós coma unha expresión moi asociada a nosa infancia pois será a infancia quen cobra un protagonismo especial no mantemento desta tradición. Aínda que sexan os máis novos quen aparezan en primeiro plano en moitos destes costumes que se adoitan realizar o 1º de maio, os adultos tamén son partícipes e promoven outras tradicións asociadas todas a este ciclo.  Os maios están relacionados coa entrada da primavera, é dicir, son a expresión ante todo dunha festa de orixe moi antiga, posiblemente precristiá, claramente agraria e moi vencellada á fecundidade dos campos . hai quen di que era unha festividade céltica relacionada coa deidade da fertilidade Beltane . Todas as culturas do mundo teñen algunha evidencia de festexar este festexo dentro do ciclo anual de costumes.De feito o espertar da natureza e

  OS ELEMENTOS DA NARRACIÓN - O NARRADOR:  A voz ou voces da narración. Un ou varios puntos de vista que escolle o autor/a para contar os feitos. - A HISTORIA: Os feitos qu ese nos contan. - PERSONAXES: Principais (protagonistas e antagonistas que sofren transformacións ao longo da narración) e secundarios (que non alteran o seus trazos na narración) - ESPAZOS: Os lugares onde se sitúan os feitos -TEMPOS: Dous tempos sempre externo (en que época se sitúan os feitos) e interno ( canto duran eses feitos) - TIPOS DE DISCURSO: A forma na que se expresan os feitos (accións, descricións ou diálogos)  Apuntamentos:  A estrutura narrativa Os elementos da narración

  Breve reportaxe no blog da biblioteca

OS LOBISHOMES NA TRADICIÓN ORAL GALEGA O lobishome ou lobo da xente é unha figira da mitoloxía popular galega profundamente asentada na tradición oral galega. A fada ou encantamento que adoitan ter os sétimos fillos, tamén poder ser consecuencia dunha maldición que lle botaron seus pais. Provoca que por un tempo se convertan en lobos tras envorcallarse na terra. Varios son os métodos que semellan ser eficaces para rachar coa fada: queimar a pel, facerlle unha ferida que sangue, ... Sobre a licantropía existen numerosas novelas, filmes e entre as máis destacadas a relacionada con Romasanta. ROMASANTA. O único lobishome documentado foi Manuel Branco Romasanta.  

CONTIDOS DA SEGUNDA AVALIACIÓN 1º ESO  UNIDADE 4 Léxico: sentido literal e figurado páx. 74 Ortografía: Sons e letras páx. 75  Gramática: Clases de oracións páx. 76-77 Literatura: Os xéneros literarios. páx. 80-81 Sociolingüística: As linguas latinas ou romances e as linguas da península páx. 86-87. UNIDADE 5 Ortografía páx. 99 O son do B e a grafía b. Gramática: O substantivo páx. 100 GRAMÁTICA  - VERBOS REGULARES páx. 263-264 Conxugar os verbos tempos e modos do verbo en galego.  UNIDADE 9:  -  PRONOMES PERSOAIS E NON PERSOAIS no blog e  páx. 182-183-184 - PRONOMES PERSOAIS  TÓNICOS E  ÁTONOS cadros no libro páx. 262. - COLOCACIÓN DOS PRONOMES ÁTONOS  Sobre a colocación dos pronomes átonos:  Nunca comeza o enunciado un pronome átono:  Énche me   o depósito. Díxen lle todo. Habitualmente irá detrás do verbo:  Quéro te. Existen catro excepcións :  - Oracións negativas ou desiderativas:  Non te quero / Oxalá te quixese. - Oracións subordinadas: Dixo que te quería/ se te quixese... / po